عوامل مؤثر در مجلس
تنها سبک و محتوای مداحی نیست که بر مستمع و مداح تأثیر می گذارد، بلکه عواملی دیگر در این فرآیند مؤثر است که این عوامل عبارتند از:
1. شخصيت مداح
2. تأثير پوشش و لباس
3. اثر خوش خلقي
4. دور هم جمع كردن شنوندگان
5. بررسي جوانب مجلس
6. هنر نشستن و حفظ توازن
1ـ شخصيت مداح
یکی از مهمترین عوامل مؤثر در مجلس شخصیت مداح است .
تعریف شخصيت: شخصيت تمام وجود انسان را در بر می گیرد اعم از ظاهر و پوشش و حالت جسم، تفكر و روحیات ، اخلاق معنوي او، رغبتها و تمايلات ، تجارب و تربيت.
زماني يك مؤسسه تكنولوژي از صد نفر از بازرگانان برجسته آزمايش هوش به عمل آورد. اين آزمايشها نشان داد براي موفقيت در بازرگاني، شخصيت بيشتر از هوش مؤثر است.
اين نكته بسيار مهم نه تنها براي بازرگانان، بلكه براي معلمان و مردان شاغل و گويندگان و مداحان نيز مهم است.
بزرگي ميگويد: «در سخن گفتن با فصاحت، آنچه برنده ميشود، طرز سلوك و شخصيت است نه كلمات».
2ـ پوشش و لباس
توسط يك روانشناس درباره تأثير لباس براي افراد زيادي پرسشنامهاي فرستاده شد. همه افراد بلا استثنا پاسخ دادند كه متوجه شدهاند كه موقعي كه لباس تميز و مرتب پوشيدهاند، اثري در آنها گذاشته است كه غير قابل بيان است، ولي اثراتش قطعي و حقيقي است. تحقيقات نشان داد كه لباس مرتب و تميز در آنها اعتماد به نفس ايجاد ميكرد و بر عزت نفسشان ميافزود و احساس ميكردند درباره موفقيت و رسيدن به آن راحت تر فكر ميكنند.
ـ لباس در شنوندگان چه اثري دارد؟
پوشش مداح بایستی تمیز ، با وقار و مرتب باشد. بارها متوجه شدهايم چنانچه يك مداح لباس نامناسبي پوشيده باشد؛ مثلا شلوارش گشاد باشد و يا اينكه لباسش برازنده نباشد و يا مثلا برآمدگي لوازم داخل جيب او مشخص باشد، شنوندگان به چنين شخصيتي همان قدر احترام ميگذارند كه او خودش براي خود قائل است! آيا فكر نميكنيد كه شنوندگان احساس ميكنند كه افكار اين شخص، به اندازه موي نامرتب و ظاهر او درهم و برهم است؟!
مداح هنگامي كه در مقابل شنونده قرار ميگيرد، تمام چشمها به او دوخته شده و با ذره بين تمام وجود او مورد مطالعه قرار ميگيرد. بنابراين كوچكترين عيب و بي نظمي در وضع ظاهري او مانند قله عظيمي كه در ميان يك دشت قرار گرفته باشد، جلوه گري ميكند.
قابل ذكر است كه هنگام حضور در مجالس، مرسوم است كه ذاكرين معمولا از شلوار پارچه اي و پيراهن مردانه استفاده مي نمايند و پوشيدن شلوارهاي لي و... و پيراهنهاي آستين كوتاه و... معمول نيست. البته كت و شلوار پوشش متداول ذاكرين اهل بيت(علیهم السلام) گرديده است.
3ـ خوش خلقي
خَلق یعنی صفات ظاهری مثل حالت چهره ، قد و بالا و غیره ... خلق ذاتی است.
خُلق یعنی صفات باطنی مثل سخاوت ، صقت ، شجاعت و ...خلق اکتسابی است.
بايد اين نكته را بدانيم كه حتي قبل از اينكه سخن را آغاز كنيم، محبوب و يا محكوم واقع ميشويم. انسانهای خوش خلق سریع مقبول واقع می شوند و با همین مقبولیت بسیار بر مستمع تأثیر می گذارند.
انسانهای بد اخلاق فقط در صورتیکه نابغه باشند می توانند مستمعشان را حفظ نمایند و الا پراکنده خواهند شد.
كسي كه هميشه با حالتي با مستمعين روبرو ميشود كه گويي با زبان بي زباني حكايت از آن ميكند كه از بودن در آن هيأت خشنود است و از خواندنش بهره معنوي فراوان ميبرد و گويي از ديدن مستمعين خوشحال است؛ شنوندگان ناخودآگاه با گرمي از او استقبال مي نمايند.
4ـ دور هم جمع كردن شنوندگان
گاهي پيش آمده است كه به عنوان يك مداح، براي افراد كمي كه در يك مجلس بطور پراكنده نشسته اند خوانده اید و در همان مجلس براي يك عده كه با فاصله كمي از يكديگر نشسته اند، نيز مداحي كردهاید. شنوندگان مجلس دوم در مورد همان مطالبي كه براي مخاطبان مجلس اول گفته شده است، استقبال بیشتری می نمایند و مجلس گرمتر برگزار می شود. به نظر شما چرا چنين بوده است؟
علت اصلي اين امر آن است كه نميتوان شوندگاني را كه بطور پراكنده نشستهاند به آساني تحت تأثير قرار داد. هيچ چيز به اندازه فاصلههاي زياد و فضاهاي خالي بين مستمعين، از حرارت و شور مستمعين نميكاهد.
سخنران بزرگي اظهار داشت: «مردم اغلب ميگويند: آيا فكر نميكنيد هنگامي كه به جاي سخنراني براي يك عده كم براي جمعيت بزرگي سخنراني ميكنيد بهتر و راحت تر و الهام بخش تر صحبت ميكنيد؟
من در پاسخ ميگويم: خير؛ من ميتوانم به همان خوبي كه براي 12 نفر صحبت ميكنم براي يك هزار نفر صحبت كنم. مشروط به اينكه اين دوازده نفر به دور من جمع شده باشند، بطوري كه فاصله كمي با هم داشته باشند. ولي اگر هزاران نفر با فاصله در مقابلم نشسته باشند برايم با يك اطاق خالي تفاوتي ندارد.»
يك فرد در يك اجتماع بزرگ ممكن است فرديت خود را از دست بدهد. او عضوي از جمعيت ميشود و به آساني تحت تأثير قرار ميگيرد، در حالي كه وقتي تنهاست، چنين نيست. او در جمعيت ممكن است تأثیری بپذیرد كه در صورت تنها بودن، این طور نبود.
اگر ميخواهيد براي يك عده مداحي كنيد و سخن شما در آنها تأثير گذار باشد بايد براي اين منظور فضايي به اندازه جمعيت انتخاب كنيد فقط در صورتي كه تعداد شنوندگان بسيار زياد است و دليل و ضرورتي براي آن باشد كه در جاي مرتفعي بايستيد، به چنين كاري دست بزنيد. در غير اين صورت در همان سطحي كه حضار نشستهاند قرار بگيريد و نزديك آنها بايستيد. تمام تشريفات را زير پاي بگذاريد و با شنوندگان در تماس نزديك باشيد. كاري كنيد كه صداي شما مانند يك گفتگوي خودماني باشد.
نكته1: قابل ذكر اينكه در محافلي كه مي دانيد، يا احتمال مي دهيد؛ مستمع با دعوت شما به دور هم جمع شدن ، اين كار را انجام نمي دهد ـ براي حفظ شئونات مجلس ـ بگذاريد مسئول هيأت اين دعوت را انجام دهد.
نكته2: اگر فضای مجلس گسترده است جایی کوچکتر را به واسطه پارچه کشیدن برای هیأت آماده نمایید.
5 ـ جوانب مجلس
مواردی جنبی در مجالس وجود دارد که در میزان تأثیرگذاری بر مستمع و مجلس مؤثر است، به همین جهت بایستی جوانب مجلس مورد بررسی قرار بگیرد. این جوانب عبارتند از:
الف) هوای مجلس
ب) اشياء اطراف منبر
ج) سيستم صوتي
د) محل استقرار مداح
الف) هوای مجلس
هواي مکان مجلس را سالم نگاه داريد. در موقع خواندن، اكسيژن همانقدر لازم است كه سبک و محتوا لازم است. تمام فصاحت و بلاغت و زيبايي خواندن نميتواند جمعيتي را تحت تأثير قرار دهد كه در مکان مجلس از هواي بد، دچار ناراحتي شده است. بهترین حالت هوای مجلس به شرح زیر است:
1. رطوبت نسبی
2. دمای معتدل(هوای سرد بسیار نامناسب است)
3. عدم آلودگی هوا، گرد و غبار، دود اسفند و...
4. تهویه مناسب
ب) اشياء اطراف منبر
در اطراف محل نشستن خود، از گذاشتن اشيائي که جلب توجه منفي مي کند، مثل قرار دادن پارچ و ليوان و ... روي ميز جلو و اطراف خود بپرهيزيد.
ج) سيستم صوتي
از نظر صوت، بهتر است صداي مداح بر جمع غالب باشد و خود او صدايش را كاملا بشنود. لذا براي اينكه مستمع از صداي زياد آزرده نشود، بهتر است باند اكو در جايي قرار داده شود كه صدا بيشتر از ديگران به خود مداح برسد. و نيز باندها طوري قرار داده شود كه صدا به صورت مساوي در تمام مجلس تقسيم شود. برای این کار به جای استفاده از یک یا دو باند قوی، می توان از چند باند با قدرت کمتر استفاده کرد.
خوب است مداح در بدو ورود به جلسه مکان اسقرار باندها را بررسی نماید و در صورت عدم تناسب تغییراتی را صورت دهد تا صوت به بهترین وجه در جلسه توزیع شود.
د) محل استقرار مداح
در محل استقرار مداح بهتر است كسي غير از او ديده نشود. شنوندگان نميتوانند و يا نميخواهند از نگاه كردن به اشياء متحرك خودداري كنند. مداح بايد از حركاتي مثل؛ بازي كردن با انگشتان دست، ور رفتن با دكمه لباس و در كل انجام دادن حركات عصبي و اضطراب آميز خودداري كند.
مداح بايد در صورت امكان طوري ترتيب نشستن شنوندگان را بدهد كه توجه آنها به كساني كه دير آمدهاند و در حال وارد شدن به جلسه هستند، جلب نشود.
مداح نبايد بگذارد دوستان او در كنارش قرار گيرند. زيرا ممكن است وضع و حالت نشستن خود را تغيير دهند و حواس مستمعين به سوي آنها منعطف شود.
6ـ هنر نشستن و حفظ توازن
آيا براي مداح بهتر نيست قبل از اينكه مداحي را آغاز كند روبروي شنوندگان ننشسته باشد؟ آيا بهتر نيست به عنوان تازه وارد در جايگاه قرار گيرد؟
حال اگر مجبور هستيد قبل از خواندن در مقابل مستمع حاضر باشيد بايد توجه کنيد كه چگونه در مقابل آنها قرار خواهيد گرفت.
سعي كنيد آرام بنشينيد و جسم خود را كاملا تحت كنترل قرار دهيد. اين كار باعث ميشود كه مخاطبان شما فكر كنند كه شما افكار خود را هم تحت كنترل داريد و از توازن و تعادل برخورداريد.
مجلس را با شتاب شروع نکنيد ، زيرا كه اين امر دليلي بر ناوارد بودن شما خواهد بود. ابتدا چند لحظهاي به مخاطبان خود نگاه كنيد و اگر سر و صدايي وجود دارد صبر كنيد تا آن سر و صدا از بين برود.
نکته در بحث حفظ توازن:
تنظیم فاصله میکروفون
سعي كنيد از انجام هر كاري كه تمركز مستمع را از بين ميبرد، پرهيز كنيد، مثلا وقتي ميخواهيد هنگام خواندن فاصله دهانتان را با ميكروفن تنظيم كنيد، حتي الامكان سعي كنيد سر خود را با آن تنظيم كنيد، نه اينكه پايه ميكرفون را مدام حركت دهيد، زيرا اين عمل تمركز مستمع را از بين ميبرد.
نگاه کردن به کاغذ شعر:
کاغذ شعر را طوری در دست بگیرید که برای مستمع جلب توجه منفی نکند و برای دیدن کاغذ شعر لازم نباشد سر را بالا و پایین کنید.
· ژست
حرکات چهره، دست و بدن مداح، هنگام خواندن را ژست می نامیم ، در مورد اینکه حرکات چهره ، دست وبدن مداح، هنگام خواندن چگونه بایدباشد، دیدگاههایی مطرح است که درادامه بحث به آن میپردازیم.
انواع ژست
الف) تقليدي
بعضي معتقدند مداح بايد از قبل ژست هايي را تمرين کند و هنگام خواندن آنها را مورد استفاده قرار دهد. که معمولا اينگونه ژستها به دل نمي شيند و حالتي مصنوعي پيدا مي کند.
ب) في البداهه
ج) ترکیبی:
بعضي مي گويند بهتر است بعضي از ژست هاي مناسب تمرين و ملکه شود اما در مجلس به صورت خودجوش از مداح صادر شود؛ که صحيح به نظر مي رسد.
دستهاي خود را از ياد ببريد. زيرا اگر كسي مطلب با ارزشي داشته باشد كه اظهار بدارد و آن را با ايماني سرايت بخش بگويد، به طور يقين هيچ اهميتي نخواهد داشت كه با دست و پايش چه ميكند. در نتيجه آنچه در مداحي بسيار اهميت دارد جنبههاي رواني آن است نه وضع قرار گرفتن دستها و پاها.
محلي كه ژست بايد از آن صادر شود؛ قلب شما، تبراي شما و تولاي شما نسبت به موضوع و محتواست. يگانه ژستي كه ارزش دارد همانهايي است كه خلق الساعه است و خود به خود بروز ميكند.
حالتهاي يك مداح بايد مانند لوازم شخصي او از متعلقات شخصي او باشد و چون انسانها با هم فرق دارند، ژستهاي آنها هم با هم فرق خواهد داشت، البته به شرطي كه طبيعي باشد. يك حالت را آنقدر تكرار نكنيد كه يكنواخت و ملال آور گردد.
هنگام تمرين، خود را مجبور كنيد كه به ژستهاي معيني توسل جوييد تا حالتهاي مزبور در موقع مجلس، خود به خود بدون اينكه شما بخواهيد ظاهر شوند.
نکته: به ظاهر و حالات چهره و دست و بدن خود در هنگام خواندن توجه داشته باشيد و از حركات اضافي، مثل حركت بيش از حد سر و يا حركات ناموزون دست و بدن بپرهيزيد. تغييراتي كه روي شمايل و صورتتان ايجاد ميشود يك جزء و آن هم يك جزء حقيقي از مطالبي است كه بيان ميكنيد. گاهي اين تغييرات پر معناتر از الفاظي است كه به زبان ميآوريد. براي اصلاح حالات نامناسب چهره و جلوگيري از جلب توجه منفي آن ، گاهي جلوي آيينه بخوانيد و حالت صورت خود را مورد بررسي قرار دهيد. و یا فیلم خواندتان را با توجه به حالات چهره بررسی نمایید.
موضوعات مرتبط: جزوات آموزشی ، عوامل مؤثر بر مجلس ، ،
تاريخ : سه شنبه 11 تير 1392 | 13:9 | نویسنده : محب اهل بیت |
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: